Qishloq xo'jaligini moliyalashtirish imkoniyatlari: Yevropa Ittifoqi mamlakatlari tajribasi
349
«Deželna» Sloveniyada qishloq xo‘jaligini moliyalashtirish bozorida ustun mavqega ega. «Deželna Banka Slovenije» (Sloveniya Yer banki) qishloq xo‘jaligi va oziq-ovqat sanoati uchun ixtisoslashgan bank bo‘lib, mijozlar bazasiga moslashtirilgan kredit mahsulotlarini taqdim etadi. Bank Sloveniyadagi faol fermer xo‘jaliklarining qariyb 80 foiziga xizmat ko‘rsatadi va qishloq joylarda uning ishtiroki katta. Qishloq xo‘jaligi kooperativlari ham bankning muhim mijozlari hisoblanadi. Dastlab kooperativ banklarning rivojlanishi natijasida tashkil topgan «Deželna» hozir ham tijorat bankiligicha qolmoqda. Bozorning kattagina qismi «Deželna» tomonidan nazorat qilinishining sababi qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini ishlab chiqaruvchilariga sodiqlik va fermerlarning kredit tashkilotlarini o‘zgartirishga nisbatan konservatizmidir. |
Ruminiyada qishloq hududlarida joylashgan kichik fermer xo‘jaliklari uchun kredit uyushmalari muhim ahamiyatga ega. Jami 3 millionga yaqin a’zosi bo‘lgan 3 mingga yaqin kredit uyushmasi mavjud. Kredit uyushmalari depozitlarni qabul qila olmaydi (va Ruminiya Milliy banki tomonidan nazorat qilinmaydi) va buning o‘rniga a’zolarning ijtimoiy jamg‘armalari tomonidan moliyalashtiriladi. Ular asosan aylanma mablag‘larga kreditlarni taklif qiladi. |
Ipoteka assotsiatsiyasi Shvetsiya bozorining qariyb 21 foizini nazorat qiladi. 19-asrda tashkil etilgan Landshypotek Bank kooperativ an’anaga asoslanadi. U kezlarda yer egalari birgalikda ipoteka uyushmalarini tuzgan va bu uyushmalar hech qanday foyda olmasada, fermerlarga qishloq xo‘jaligi mulki evaziga kreditlar taklif qilgandi. Landshypotek Bank bugungi kunda Shvesiyadagi eng yirik o‘nta bankdan biri hisoblanadi. U 19 ta filialdan iborat tarmog‘i orqali qishloq xo‘jaligida muhim o‘rin tutadi. |
Daniya pensiya jamg‘armalarining umumiy xususiy pensiya jamg‘armasi kapitali 23 milliard yevroni tashkil qiladi. Binobarin, ular qishloq xo‘jaligini moliyalashtirish sohasida jozibador yangi o‘yinchi hisoblanadi. Moliyaviy inqirozdan keyin yirik pensiya jamg‘armalari davlat jamg‘armalariga kredit kafolatlarini taqdim etishda faol rol o‘ynadi, shuningdek, yirik qishloq xo‘jaligi korxonalarini o‘z kapitali bilan ta’minlash tashabbusini ko‘rsatdi. Eng yirik o‘yinchi AP Pension bo‘lib, u Danish farm management xususiy kompaniyasi bilan hamkorlik qilgan va yer uchastkalarini yakka tartibdagi fermerlar yoki investorlar/fermerlar kengashiga ijaraga beradi. Danish farm management, shuningdek, fermerlarga ijaraga olingan yerlarda investitsiyalar va ishlab chiqarishni optimallashtirishda yordam beradi. Sakkiz yildan so‘ng fermer xo‘jalikni qulay shartlarda sotib olish imkoniyatiga ega bo‘ladi. 2016-yilda AP Pension Daniya qishloq xo‘jaligi sektoriga jami 71 million yevro sarmoya kiritgan. Jamg‘arma hozir Daniya bilan solishtirganda daromad darajasi yuqori bo‘lganligi sababli Sharqiy Yevropadagi fermer xo‘jaliklariga sarmoya kiritmoqda. |